scheren & knippen

De oudste naam voor een kapper is “baardemaker”. Ja natuurlijk denk je, de kapper schoor mannen hun baarden af, maar dat is een misvatting! Het woord baardemaker heeft niets met een baard te maken, maar alles met een bijl.

Vroeger werd een bijl een “baarde” genoemd. De zgn. de kapper (Barbier) maakte dus bijlen. Hij maakte ook scherpe messen en scharen waarmee “dokters” konden opereren. Hijzelf gebruikte de scharen om haar te knippen. En daar hield de kapper het niet bij ! Hij was ook een specialist in het vervaardigen van tangen om tanden te trekken. Hij was dus ook tandarts.

In de middeleeuwen omvatte het werkterrein van de barbier dus ook dat van chirurgijn, een soort tandarts en een dokter. Het kiezen trekken en aderlaten waren de meest voorkomende behandelingen. Vroeger waren er geen dokters als nu en geloofden de mensen vooral in wondermiddeltjes. Ze waren ervan overtuigd dat als je wat bloed uit je lichaam liet weglopen, de ziekte samen met je bloed wegspoelde. Aderlaten heette dit.

De barbier gaf een snee in de arm van de patiënt en liet een kommetje vollopen met bloed. Verdoving kende men nog niet, de patiënt kreeg wel een stok om in te knijpen als hij pijn had. De barbierstok.

Aan dit laatste herinnert de rood-witte paal bij de ingang van de kapperswinkel. Zij is een representatie van de bandages die na het aderlaten werden uitgehangen om te drogen en in elkaar verstrengeld raakten.

Barbier is een zeer oud beroep dat bij de Egyptenaren al in hoog aanzien stond. De naam zelf is een afgeleide van het Latijnse barba dat baard betekent. Vanaf de 14de eeuw begonnen de barbiers zich te verenigen in gildes, een soort beroepsverenigingen.

Het scheren van de baard gebeurt (nog steeds) met een zeer scherp scheermes dat op leren banden/riemen en destijds ook op haaienvel- wat zeer ruw aanvoelt- gescherpt wordt. De baard werd met zeep ingesmeerd zodat het scheermes makkelijk over de huid gleed. Om de zeep op de huid te smeren gebruikte de kapper een scheerborstel. Om ervoor te zorgen dat er geen zeep op de kleren terechtkwam hield de barbier een kommetje onder de kin van de klant.

Er was een uitsparing in het kommetje zodat het tegen de keel van de klant paste. Dit kommetje werd het scheerbekken genoemd. Het scheermes dat de kapper destijds gebruikte, was een echt mes!

Door de ontwikkeling van het scheertoestel/elektrische scheerapparaat raakt het beroep in Europa en Noord-Amerika steeds meer in onbruik. In veel Aziatische en Afrikaanse landen wordt het beroep van barbier echter nog steeds veel beoefend, vaak op straat, in combinatie met schoenenpoetsen.

Leuk om te weten: 150 jaar geleden en lang daarna noemde men een kapper coiffeur. Dit woord komt van “coifie”. Dat was een ijzeren kapje dat soldaten op hun hoofd droegen om zich te beschermen. Dit kapje werd door de “coiffeur” gemaakt.